‘Met familie moet je wandelen, niet handelen’, zo luidt het gezegde.
Voorbeelden te over dat ondernemen binnen de familie tot grote conflicten en zelfs tot faillissement kunnen leiden.
Ik keek vroeger graag naar de dramaserie Oud Geld, waar de familiebank (De Bussink Bank) centraal stond. De serie laat goed zien welke conflictgevoelige zaken er zoal spelen binnen een familiebedrijf. Wie is er eigenlijk de baas? Wie bepaalt de opvolging? Hoe zit het met de koude kant? Het leidt uiteindelijk niet alleen tot conflicten tussen Pa Bussink en zijn kinderen, maar ook tussen de kinderen onderling (en de aanhang).
Echter, uit het artikel ‘Broer en zus gaan goed samen in een bedrijf’ (FD d.d. 7 november 2017), blijkt dat er in de ranglijst van snelgroeiende bedrijven in Nederland opvallend veel familiebedrijven – en met name broer- en zusbedrijven – voorkomen. Deze vorm van samenwerking binnen een generatie bepaalt zelfs voor een groot deel het succes.
De broer- zusbedrijven uit de ranglijst zijn unaniem: het onderlinge vertrouwen is het grootste bindmiddel en het belangrijkste argument om de bedrijfsvoering binnen de familie te houden.
Wat zorgt er voor dat dit vertrouwen in stand blijft? De broer- en zusbedrijven hebben een aantal tips:
- Stel een familieberaad in.
“Kom regelmatig samen voor een korte meeting om te zorgen dat de neuzen dezelfde kant op blijven staan. Zaken niet opkroppen en meteen op tafel leggen, hoe lastig dat ook is. Als er toch discussies zijn (en blijven) zorg dan dat er iemand is die de discussie kan ontwortelen. Een arbiter, fiscalist of mediator”. - Temper het groeitempo.
“Conflicten ontstaan als het minder goed gaat met het bedrijf, maar ook als het té goed gaat. Dan krijg je scheefgroei in de ambities” - Zorg voor een gezamenlijke visie.
“Het gebeurt geregeld dat persoonlijke interesses of ambities uit elkaar gaan lopen of dat partners een rol gaan spelen. Van huis uit heb je dezelfde waarde meegekregen. Dat geldt niet voor partners, ook dat kan van invloed zijn op de relatie tussen familieleden”. - Maak een familiestatuut
“ Zorg ervoor dat je zaken vastlegt voor als het misloopt”.
Nog een aantal aanvullende tips van mijn kant om conflicten in het familebedrijf te voorkomen of tijdig op te lossen:
- Blijf met elkaar in gesprek over de gezamenlijk visie, doe dat op regelmatige basis en zorg dat de verwachtingen helder zijn en blijven. Met elkaar over dergelijke onderwerpen spreken, zorgt er bovendien voor dat de onderwerpen bespreekbaar worden (denk b.v. aan de opvolging) en je eventuele onenigheid over deze onderwerpen ook makkelijker met elkaar kunt oplossen.
- Zie het familiestatuut niet als juridisch afdwingbaar. Zo kunnen de afspraken niet zijn bedoeld. Bekijk om de paar jaar of de afspraken nog kloppen of dat de afspraken wellicht moeten worden aangepast. Investeer ook in het proces om tot goeie gezamenlijke afspraken te komen. Dan kun je afspraken maken waar een ieder zich in kan vinden en aan kan houden en die een zgn. morele bindingskracht hebben.
- Kom je er samen niet uit, wacht dan niet te lang voor je een derde inschakeld. De dynamiek die het verstrijken van de tijd met zich meebrengt draagt – zeker bij familiebedrijven- niet bij aan de oplossing. En het lost zich ook niet vanzelf op.
En voor mooie voorbeelden over hoe het niet moet: kijk naar de dramaserie Oud Geld!
